ماهیهای هرمزگان
ماهی بیاح
ماهی بیاح با نام علمی (lize abu) از جمله خوش خوراک ترین ماهی های جنوب کشور است ولی به دلیل کوچک بودن جثه آن جزء گروه ماهیان درجه 3 محسوب میگردد. که توسط صیادان صید شده و با نرخ های متفاوتی بسته به اندازه و سایز به فروش میرسد.گوشت بیاح دارای گوشتی چرب است که برای بدن مفید میباشد به همین دلیل این ماهی در گذشته و حال برای زنان شیرده وباردار توصیه میشود. استفاده آن برای سرخ کردن ،کباب روی آتش (مرسوم بین مردم بوشهر)بسیار لذیذ میباشد. با توجه به قیمت پایین این ماهی اگه تا حالا از آن استفاده نکردید پیشنهاد میکنم یکبار امتحان کنید تا مشتری این ماهی خوش مزه شوید.راه تشخیص تازه بودن ماهی بیاح بسیار ساده است به این صورت که باید پولک های آن به بدن ماهی چسبیده وشفاف و آبشش ان نیز قرمز پررنگ باشد.
این گونه جثه کوچکی دارد و سایز بزرگ آن به حدکثر300 گرم میرسد. البته بیاح بزرگ هم وجود دارد که متعلق به خلیج فارس نیست و وزن آن به 2 کیلو گرم هم میرسد ولی از لحاظ طعم تفاوت زیادی با بیاح خلیج فارس دارد.
ماهی بیاح در خلیج فارس و دریای عمان و اغلب در نواحی ساحلی زیست می کند که در فصل بهار و پائیز بصورت گله ای به آبهای ساحلی مهاجرت می کند صید این نوع ماهی بیشتر در ایام تابستان و در ماهای مرداد و شهریور است.خوش طعم ترین بیاح متعلق به بنادر هرمزگان است که مزه و ظاهر بهتری نسبت بیاح های دیگر بنادر دارد.
وسیله صید این نوع آبزی نوعی تور است که در زبان محلی به کرف معروف است و در فصل پائیز برای صید ماهی بیاح علاوه بر استفاده از تور کرف از نوعی تور انتظاری نیز استفاده می شود که صیادان هنگام غروب آن را در آبهای ساحلی و درمسیر حرکت این نوع آبزی قرار می دهند و صبح روز بعد ماهی های به دام افتاده را جمع آوری می کنند. و یک روش جذاب دیگر برای صید بیاح استفاده از آبکش است که بیشتر نوجوانان از این روش استفاده میکنند.
رنگ این ماهی در بالای بدن خاکستری سبز ودر پهلو وشکم نقره ای و لبه عقبی باله دمی تیره و بقیه باله ها شفاف هستند.
ماهی تن
ماهی تُن جزء خانواده تن ماهیان است که با نام علمی (thunnus tonggol) بر خلاف اکثر ماهی ها که گوشت سفید دارند،رنگ گوشت این ماهی صورتی یا قرمز تیره میباشد که دلیل آن میزان زیاد میوگولبین است از این رو ماهی تن دارای پروتئین و ویتامین های زیادی است که گوشت آن سفت،لُخم و بدون تیغ میباشد و بیشتر به صورت کنسرو تهیه می کنند، کنسرو این ماهی بین کنسرو ماهی ها از معروفیت خاصی برخوردار است.ولی به جزء کنسرو ، برای پلو ماهی،دوپیازه و تا حدودی قلیه مناسب است.(توصیه میشود به دلیل سفتی گوشت برای سرخ کردن استفاده نشود)شما میتوانید ماهی را آبپز کرده و براحتی گوشت آن را جدا کنید ماهی تُن ضایعات کمی دارد و با این کار مقدار زیادی گوشت ماهی در اختیار دارید و بجای اینکه کنسرو ماهی را از فروشگاه تهیه نمایید میتوانید با ماهی تن یک خوراک ماهی خوش مزه و سالم درست کنید.
( کنسرو ماهی (تن ماهی) موجود در بازار از این ماهی استفاده شده است)
بیشتر در دریاهای گرم(خلیج فارس،دریای عمان) زندگی میکنند،اما بسیاری از آنان در فصل تابستان به آبهای شمالی کره زمین سفر و خیلی سریع شنا میکنند که سرعت حرکت آن به ۷۰ کیلومتر در ساعت نیز میرسد.در آب های گل آلود و کم شور مصبها یافت نمیشود و از سخت پوستان،سرپایان و ماهی ها تغذیه مینماید.نحوه صید آن بوسیله رشته قلاب های طویل ،قلاب دستی و تور گردان پیاله ای انجام میگیرد.
دارای بدنی کوچک، گرد و دوکی شکل است. حداکثر طول این آبزی ۱۳۰ سانتیمتر میباشد. رنگ بدن در پشت آبی تیره تا سیاه ،پهلوها و شکم نقره ای با خالهای بیضوی کشیده و بی رنگ در ردیف‌های افقی میباشد.
ماهی حلوا سفید با نام علمی (pampus argenteus) بین ماهی های جنوب بهترین ماهی از نظر طعم و مزه است زیرا علاوه بر گوشت بسیار لذیذ،ظاهر بسیار زیبایی نیز دارد و دارای ارزش غذایی بالایی است که در ایران و سراسر جهان مشهور و پرطرفدار میباشد. یکی دیگر از ویژگی های ممتاز ماهی حلوا سفید ضایعات خیلی کم آن میباشد یعنی در یک کیلو گرم حدودا 100 گرم دور ریز دارد و شما 900 گرم گوشت ماهی مفید دارید. این ماهی پولک های بسیار ظریف و کوچکی دارد و با دست به راحتی جدا میشود.برای انواع خوارک ماهی مناسب است از جمله(سرخ کردن،قلیه ماهی،کباب،ته چین،بخارپزو …)
ماهی حلوا سفید در جنوب به نام زُبیدی هم معروف است به این دلیل که ممتازترین و گران قیمت ترین ماهی جنوب می باشد زُبیدی به معنی برتر از زُبیده و زُبده گرفته شده است. رنگ گوشت زُبیدی سفید و در قسمت های کمی از بدن رنگ سیاه روشنی دارد که به دلیل چربی خاصی است که در این ماهی وجود دارد.
نکته مهم : ماهی حلوا سفید تفاوت زیادی با پرستو ماهی دارد،افرادی که تجربه و شناخت ماهی را ندارد باید دقت کنند که پرستو ماهی را به جای حلوا سفید خریداری نکنند. قیمت حلوا سفید 3برابر پرستو ماهی است و گوشت و مزه بهتری دارد.
ین گونه دارای پراکندگی وسیعی در مناطق مختلف جهان(خلیج فارس و دریای عمان، اقیانوس هند، دریای عرب، اقیانوس اطلس، خلیج بنگال، دریای شرق و جنوب چین، دریای زرد، دریای اندونزی، دریای مدیترانه، اقیانوس آرام) پراکنش دارد.ولی متاسفانه در سال های اخیر به علت صید بیش از جمعیت آن رو به کاهش است.
تغذیه آن بیشتر از زئوپلانکتونها می باشد صید آن به وسیله تور گوشگیر بوده اما در صید به روش ترال هم صید میگردد و بیشتردراعماق5تا110 متری زندگی میکنند.
شکل ظاهری : بدن بسیار گود و فشرده ، پایه دمی کوتاه،سرگود و وسیع،پوزه (بینی)کوتاه و بی نوک،چشمان کوچک،باله شکمی و فاقد باله نگنی،رنگ به وضوح نقره ای با پراکندگی آبی فام در پشت،غشاهای آبششی و درون دهان به رنگ تیره اند.
ماهی حلوا سیاه
ماهی حلوا سیاه با نام علمی (Parastromateus niger) دارای ارزش بالای گوشت بوده و از نظر اقتصادی بسیار ارزشمند است و دربازارهای داخلی و جهانی از اهمیت زیادی برخوردار است.گوشتی بودن و نداشتن تیغ از مزیت های این ماهی محسوب میشود و بعد از حلوا سفید به عنوان یکی از بهترین ماهی ها معرفی میشود و برای سرخ کردن بسیار مناسب است. البته این ماهی برای قلیه، شکم پر نیز استفاده میشود.در صورتی که ماهی حلوا شما بزرگ و حدودا یک کیلو گرم بود بهتره که پوست ان را بگیرید تا ماهی هنگام سرخ کردن لذیذترشود.ولی برای قلیه باید شکم ماهی را خالی کنید و آن را به صورتی رولتی برش دهید تا در زمان پخت وا نرود.
ماهی حلوا سیاه در دریاهای گرمسیری و نیمه گرمسیری از جمله خلیج فارس و دریای عمان شما آفریقا، موزامبیک،کنیا،دریای عربی،ژاپن،استرالیا و فیلیپین میباشد. و بیشترین فراوانی آن در سواحل غرب هند و اندونزی گزارش شده است.معمولاً روی بسترهای گلی در اعماق ۱۵ تا ۴۰ متر دیده میشوند. روزها در نزدیک بستر و در هنگام شب به سطح آب نزدیک میشود تغذیه آنها از از زئوپلانکتون، تخم ، نوزاد ماهیان کوچک میباشد. غالبا با تور گوشگیر و ترال کف صید میشود.
بدن این ماهی عریض و از دو پهلو فشرده میباشد. پولک‌ها ریز بوده و زود کنده میشوند. رنگ بدن در بالغین یک دست خاکستری –نقره‌ای تا قهوه‌ای متمایل به آبی، و باله‌ها دارای لبه‌های سیاه است.
ماهی حمام(شاه پسند،شیخو)
ماهی حمام(شاه پسند،شیخو)
ماهی حمام یکی دیگر از ماهی های گوشتی و خوش طعم جنوب است و به دلیل پر گوشت بودن بین صیادان به مرغ دریا مشهور شده است.
ماهی راشگو
ماهی راشگو جزء ماهی های دوست داشتنی و پرطرفدار جنوبی ها محسوب میشود.جدا از گوشت لذیذ و طعم فوق العاده ای آن دارای ظاهری بسیار زیبا میباشد و به دلیل زیبایی به آن لقب آهو دریا دادند.این ماهی که ازگونه‌های بسیار بازار پسند است ضایعات آن کم و گوشت آن سفید و لطیف است. گوشت بسیار لذیذ و تردی دارد و برای هر نوع پخت و پز سرخ کرده، بخار پز، کبابی، قلیه مناسب است این ماهی معمولا برای سرخ کردن و کبابی مورد استفاده قرار می گیرد.البته برای شکم پر و ته چین بندری هم بی نظیر می باشد. نقش بسزایی در تامین غذای سالم دارد اما علی‌رغم اینکه در ردیف اولین گونه‌های لذیذ ماهی جنوب قرار دارد ولی متاسفانه از جمله ماهیان در معرض خطر انقراض معرفی شده است.
ماهی راشگو(راژگو) در آبهای ساحلی و کدر زیست میکند.در زمانهائی که هوا معتدل است در آبهای کم عمق ساحل روی بسترهای گل و شن زندگی می کند زمانی که هوا خیلی گرم یا سرد می شود نزدیک ساحل می آید و وارد خورها و خلیج می شود. و تا عمق 100متری پراکنش دارند انتشار آن از خلیج فارس، در جنوب و جنوب شرقی آسیا تا Papua در گینه نو و شمال استرالیا است.
از نظر شکل ظاهری تقریبا شبیه شوریده است ولی دهانش مثل شوریده جلو نیست.شکل دوکی، پوست نقره ای روشن با فلس کوچک، دم دو فاق، اطراف چشم و پوزه آن گاهی به رنگ سرخ است. دهان راشگو تمایل به پائین دارد.رنگ بدنش از پشت خاکستری و در پهلو ها نقره ای و در قسمت شکم سفید رنگ می باشد.یکی دیگر از مشخصه های ماهی راشگو ،چشمهای این ماهی است که دارای پلک سوم می باشد.که توسط یک پرده ی ژلاتینی پوشیده شده است.
طول این ماهی از 25 تا حداکثر 70سانتی متر و وزن آن بین نیم کیلو تا 3 کیلو میرسد که قامتی مناسب برای پاک کردن است.
نحوه صید راشگو به صورت های مختلف صورت می پذیرد از جمله تور گردان ساحلی، گرگور ، تور گوشگیر و ترال کف که بدترین نحوه صید محصوب میشود و زیستگاه آبزیان را از بین میبرد.
ماهی سرخو
ماهی سرخو با نام علمی (Lutjanus ehrenbergi) یکی دیگر از ماهی لذیذ و پرچرب جنوب است. گوشتی خوشمزه با تیغ کم از ویژگی های این ماهی محسوب میشود.
گونه‌های بسیار زیادی دارد و انواع دم‌سیاه، کم‌پولک و خونی آن بیشتر مورد توجه است.این ماهی اغلب به صورت کباب شده، سرخ‌شده یا آبپز تهیه و در قلیه ماهی نیز استفاده میشود.(ماهی سرخو با سلطان ابراهیم تفاوت زیادی دارد و علت اشتباه کردن در تشخیص آن شباهت رنگ است)
ماهی سرخو منبع غنی ویتامین B12،B6 و املاحی چون فسفر و پتاسیم است و با کاهش سطح هموسیستئین از خطر پارگی دیواره عروق خونی می‌کاهد.
مهمترین اسید چرب این ماهی از نوع امگا‌‌ـ3 بوده و با کاهش کلسترول از رسوب چربی در شرایین و تشکیل لخته خون جلوگیری و با تنظیم عملکرد ماهیچه‌های قلب ، خطر حملات قلبی و مرگ را کاهش و از ابتلا به سرطان پانکراس، پروستات و دستگاه گوارش می‌کاهد.
نکته : مصرف این ماهی با نظر پزشک مربوطه برای مبتلایان به بیماری قند توصیه میشود، چرا که اسید چرب امگا‌‌ـ3 و اسیدهای آمینه ضروری و ویتامین‌های گروه B آن به تعادل و تثبیت قند خون کمک میکنند.
این گونه در سراسر خلیج فارس و دریای عمان،آب های گرمسیری و معتدله،سواحل شرقی آفریقا و دریای سرخ پراکنش دارد. بیشتر کف زی بوده و در مناطق کم عمق سخره ای زندگی میکنند.
روش صید: هندلاین،تراپس،پیل نت،قلاب های دستی،تله ها و تورهای گوشگیر،ترال کف
ماهی زرده
ماهی زرده با نام علمی (Euthynnus affInIs) ازگونه های نسبتاً مهم تون ماهیان در آبهای خلیج فارس و دریای عمان به شمار می رود که دارای اهمیت بسیار زیادی در زمینه های غذایی، صنعتی، تجاری و ارز آوری میباشد. این ماهی از لحاظ میزان صید پس از ماهی هوور، بیشترین میزان صید تون ماهیان در صید سنتی جنوب کشور اختصاص میدهد.
گوشت آن سفت،لُخم و بدون تیغ میباشد و بیشتر به صورت کنسرو و ماهی شور تهیه می شود،در دیگر موارد برای پلو ماهی،دوپیازه و تا حدودی قلیه مناسب است.(توصیه میشود به دلیل سفتی گوشت و لذیذ نبودن مزه آن برای سرخ کردن استفاده نشود)
اگر ماهی زرده را برای پخت غذا تهیه کردید،میتوانید بعد از پاک کردن ماهی آن را آبپز کرده و براحتی گوشت آن را جدا کنید.حالا شما مقدار زیادی گوشت برای تهیه خوراک ماهی در اختیار دارید.
ماهی زرده در سراسر آبهای گرم غرب اقیانوس آرام و اقیانوس هند و همچنین در اطراف جزایر ومجمع الجزایر واقع در اقیانوســها یافت میشــود. در آبهای ایران نیز از بوشهر در خلیج فارس تا سواحل پاکستان در دریای عمان یافت می شــود.بیشــترین تمرکز این گونه از بندر بوشــهر تا بندرلنگه در خلیج فارس، در ماه های نوامبر تا فوریه می باشد.طول این ماهی بین 40 تا 120 سانتیمتر و وزن ان بین 2 تا 9 کیلو گرم میرسد.
دارای بدن کشیده و دوکی شکل،به جزء در قسمت زره سینه‌ای و خط جانبی بدون فلس است. رنگ بدن در پشت آبی تیره با نقش و خطوط پیچیده‌است پهلوها و شکم سفید نقره‌ای است چند لکه تیره مشخص بین قاعده باله سینه‌ای و قاعده باله شکمی دیده میشود که همیشه واضح نیست. از ماهی، میگو و سر پایان تغذیه مینماید، در حالی که خود طعمه کوسه و نیزه ماهی است اغلب به صورت دستجات بزرگ حرکت میکنند.
به وسیله تور گوشگیر، قلاب خزنده و تور گردان پیاله‌ای صید میشود.
ماهی هوور
ماهی هوور این ماهی جزء خانواده تن ماهیان است که با نام علمی (Katsuwonus) دارای گوشتی سفت، بدون تیغ و به رنگ سفید مایل به قرمز میباشد. از این رو ماهی هوور دارای پروتئین و ویتامین های زیادی است که بیشتر برای تهیه کنسرو استفاده میشود.البته به جزء کنسرو ، برای پلو ماهی،دوپیازه و تا حدودی قلیه مناسب است.(توصیه میشود به دلیل سفتی گوشت برای سرخ کردن استفاده نشود)
اگر ماهی هوور را برای استفاده در منزل خریداری کردید بهترین کاری که میتوانید برای پخت این ماهی انجام بدهید آبپز کردن آن است پس از این کار گوشت آن را براحتی جدا کنید، با این کار مقدار زیادی گوشت ماهی در اختیار دارید و بجای اینکه کنسرو ماهی را از فروشگاه تهیه نمایید میتوانید با ماهی هوور یک خوراک ماهی خوش مزه و سالم درست کنید یک مزیت ماهی هوور ضایعات کم آن است.
بیشتر در دریاهای گرم(خلیج فارس،دریای عمان) زندگی میکنند.پراکنش آنها از سطح آب تا عمق ۲۶۰ متر در طول روز میباشد و در شب‌ها بیشتر نزدیک سطح آب به سر میبرد. تغذیه آنها بر روی گونه‌های مختلف ماهیان ریز،سرپایان و سخت پوستان میباشد، و بیشتر در اوایل صبح و غروب تغذیه می‌نمایند،نحوه صید آنها بوسیله تور گوشگیر،قلاب خزنده و تور گردان پیاله‌ای انجام میگیرد.
دارای بدنی گرد و دوکی شکل است. حداکثر طول این آبزی ۱0۰ سانتیمتر میباشد.رنگ بدن در پشت ارغوانی تیره، شکم و دوسوی بدن نقره‌ای فام با ۴ تا ۶ نوار طولی سیاه میباشد.
ماهی هامور
ماهی هامور(حُمور) ماهی هامور با نام علمی Epinephelus coioides که در گویش محلی به حُمور نیز مشهور است روی بسترهای نرم و مناطق ساحلی با بستر سخت تا عمق 100 متری آب زیست می کند و دارای گوشتی با ارزش غذایی بالایی می باشد و جزء ماهیان محبوب برای تغذیه انسان ها قلمداد می شود و تقاضای بازار آن روز به روز بابت کیفیت گوشت بسیار نرم و لذیذ و خوش طعم آن، رو به افزایش است و کشور چین به عنوان یکی از بزرگترین صادر کننده این نوع ماهی در جهان قلمداد می شود.
محل زندگی این ماهی در دریاهای کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان و اقیانوس هند می باشد و دارای ظاهری تقریبا کشیده و دوکی شکل و با بدنی قهوه ای رنگ و خالهای خاکستری تیره بر روی سر است و متوسط طول آن 45 سانتی متر است که حداکثر طول آن به 100 سانتی متر و حداکثر وزن آن به 15 کیلوگرم می رسد و جهت تامین منابع غذایی خود از میگو و خرچنگ و ماهیهان کوچک استفاده می کند.
برای صید این ماهی خوش سیما از گرگور، قلاب دستی و ترال کف استفاده می شود.
ماهی قباد
ماهی قباد با نام علمی (Scomberomorus guttatus) یک ماهی گوشتی و بدون تیغ است که جزء ماهیان پر طرفدار و ارزشمند جنوبی ها و کل کشور محسوب میشود.ماهی قباد برای سرخ کردن ، قلیه ماهی و … مناسب است به دلیل گوشتی بودن بهترین روش برش این ماهی برش در عرض می باشد اگر قصد سرخ کردن ماهی را دارید برش ها را نازک بزنید و درصورت استفاده در قلیه ماهی برش ها را بزرگ تر انتخاب کنید.برای پاک کردن آن اصلا اذیت نمی شوید چون پولک های خیلی ریزی دارد که براحتی جدا میشود و در مجموع ضایعات خیلی کمی دارد.
(افرادی که از بوی ماهی بدشون میاد بهترین انتخاب میتونه ماهی قباد باشه آخه بوی زُهم کمتری داره)
ماهی قباد دارای مهاجرتهای بین اقیانوسی است و برخی مواقع وارد آبهای گلآلود خورها نیز میشود. این ماهی در دسته های کوچک یافت میشود،غرب اقیانوس آرام ،خلیج فارس، هند سواحل اقیانوس هند ـ همچنین سریلانکا تا جنوب شرق آسیا، شمال تا هنگ کنگ و و دریای ژاپن پراکنده و در آبهای ساحلی در اعماق بین 15 تا 200 متر زندگی میکند.بیشترین میزان صید ماهی قباد در سواحل ایرانی خلیج فارس طی ماههای نوامبر و ژانویه صورت میگیرد.تغذیه آنها از ماهیان کوچک ( سادرین و آنچوی )، اسکودید و سخت پوستان صورت میگیرد و صید آن نیز با تورگوشگیر، تورگردان پیاله‌ای و قلاب خزنده انجام میگیرد.
بدن کشیده و از طرفین کاملاً فشرده، سر منفوط و درازی آن تقریباً برابر عرض بدن میباشد، رنگ بدن در پشت آبی و طرفین نقره‌ای است و شباهت زیادی به ماهی شیر دارد.دامنه مهاجرت آن نسبت به ماهی شیر کمتر است.اندازه آن بین 30 تا 90 سانتی متر و وزن آن حداکثر به 3 کیلو گرم میرسد.
ماهی شهری
ماهی شهری با نام علمی (LATHRINUS MICRODON)در جنوب کشور با چهار نمونه شهری معمولی،شهری گوش قرمز،شهری دم زرد،شهری درازصورت معروف میباشد که به صورت تازه ،منجمد،شور وخشک در بازار عرضه میشود.ماهی شهری دارای گوشتی خوش طعم با تیغ کم میباشد و درجنوب کشور بیشتر به صورت کباب استفاده میشود البته برای سرخ کردن و قلیه هم مناسب است.
این آبزی در دریای خلیج فارس،دریای عمان، مناطق گرمسیری،معتدل و به ویژه جزیره قشم،خارک و بندر امام حسن به وفور یافت میشود و مکان زندگی آن آبهای ساحلی اطراف جزایر مرجانی وصخره ای میباشد سرعت شنای نسبتا کندی دارد وبیشتر در کف دریا زندگی می کند.ماهی شهری گوشتخوار بوده و تولید مثل آن تخمگذاری است. صید آن با قلاب،گرگور و تور گوشگیر صورت میگیرد بهترین طعمه برای صید با قلاب ماهی مرکب میباشد.
ماهی شهری بیشتر در فصل تابستان بدلیل گرمی آب به جاهای عمیق دریا می رود اما در فصل زمستان که هوا سرد میشود در سواحل جزیره بیشتر صید میشود .فلس آن از نوع درشت تشکیل شده و طول آن تا 60 سانتیمتر میرسد اندازه استاندارد 20 سانتیمتر است.
نکته : نمونه های ماهی شهری از جمله شهری معمولی شهری گوش قرمز،شهری دم زرد و شهری دراز صورت از نظر ظاهری، کیفیت گوشت و قیمت شباهت زیادی به هم دیگر دارند
ماهی شوریده
گروه مهمی از آبزیان تجاری خلیج فارس را شــامل شده که ماهی شوریده صید شده با نام علمی Otolithes ruber از دیرباز از اهمیت زیادی خصوصاً در بازارهای داخلی برخوردار می باشــد. یکی از قابلیت های این نوع ماهی ایجاد صوت است که بابت این ویژگی به ماهی های غرغر کننده شهرت یافته اند. اهمیت اقتصادی این گونه باعث گردیده که فشــار صیادی جهت بهره برداری بیشتر از ذخیره آن، با استفاده از ابزارهای غیر استاندارد مانند تور ترال با شدت انجام گیرد و در برخی مواقع باعث کاهش صید شود.
محل زندگی این نوع ماهی در کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان و … مانند کشور ایران، عراق، کویت و چندین کشور دیگر می باشد که همگی جزو نواحی گرمسیری قلمداد میشوند که طول تقریبی آن بصورت استاندارد بین 30 الی 40 سانتی متر بوده و حداکثر، نمونه 70 تا 90 سانتی متری آن نیز گهگاهی صیده میشود و وزن آنها بصورت متعادل بین 250 گرم تا 2 کیلوگرم میباشد که به هفت کیلوگرم نیز بصورت نادر میرسد.
ماهی شوریده دارای بدنی دوکی شکل و استوانه ای بوده و رنگ بدن آن در ناحیه پشتی قهوه ای و در میانه بدن و شکم نقره ای و باله های سینه ای و شکمی آن قهوه ای تیره میباشد و دارای باله پشتی بلندی می باشد که تا نزدیک دم آن میرسد.
این نوع ماهی که جنبه تجاری داشته و در بازار جهانی جز دسته ماهی های گران و درجه یک قرار دارد و معمولا در عمق 10 تا 40 متری دریا زندگی میکند و از ماهی و میگو و سایر بی مهرگان موجود در زیستگاه زندگیش تغذیه می کند. نحوه صید ماهی شوریده به سه سبک قلاب دستی، تورهای گوشگیر و ترال کف و در مواردی گرگور می باشد و به سه صورت تازه و گاه خشک و نمک سود مبادله میشود.
این ماهی دارای گوشتی سفید رنگ بوده و تعداد خار یا همان تیغ بسیار کمی دارا می باشد و همین عامل باعث راحت تر شدن در جدا کردن گوشت خام از خار آن میباشد و این موضوع به طمع آن چند برابر می افزاید و آن را جز ماهیان ممتاز جنوب کشور قرار میدهد و میتوان آن را درسته و با شکم خالی سرخ کرد ولی سرخ کردن قطعه قطعه آن در بین مردم جنوب زیاد مرسوم نیست.
برای مطمئن شدن در تازه بودن ماهی شوریده، ابتدا باید به آبشش ماهی نگاهی انداخت اگر به رنگ صورتی باز یا قرمز بود و چشمانش گود نرفته بود خاطرجمع باشید که این ماهی تازه می باشد. در صورت مشاهده قرمزی چشم ماهی و آبششها، به هیچ صورت نگران نشوید که هیچ ایرادی در سالم بودن آن نیست.
نتایج تحقیقات علمی انجام شده حاکی از آن است که ماهی شوریده منبع خوبی از پروتئین است. همچنین نسبت اسیدهای چرب امگا 3 به امگا 6 بیان کننده غنی بودن گوشت ماهی شوریده از اسیدهای چرب امگا3 میباشد و بنابراین این ماهی میتواند به عنوان یک غذای دریایی سالم و مغذی در سبد غذایی خانوادههای ایرانی قرار گیرد.
ماهی سنگسر با نام علمی kaakan Pomadasys یکی از گونه های تجاری در خلیج فارس می باشد و پراکنش آن در اقیانوس هند نیز گزارش شده است. این گونه وابسته به بستر است که در آب های ساحلی گل آلود و غیرشفاف مجاور ساحل با بستر ماسه ای و گِلی و همچنین ماهیان جوان در مجاورت آوارها و مواد تخریبی تجمع یافته در بستر صخره ای زیست می کنند.
سنگسر به دلیل بافت گوشتی ویژه‌ای که دارد، برای تهیه خورش و قلیه ماهی و ته چین قلیه ماهی و نیز برای لخ لاخ یا دمی ماهی، بهترین گزینه است. البته این موضوع قابل توجه است که شکم پر، تنوری، کتلت، سرخ کرده فیله این ماهی طرفداران بسیار زیادی دارد. این گونه پس از پختن در غذا خرد نمیشود و دارای فلس‌هایی درشت و سفت، استخوان هایی نسبتاً زیاد و درشت و محکم و همچنین پوست سفتی دارد. پاک کردن آن کمی نیاز به حوصله دارد ولی یکی از بهترین و خوشمزه‌ترین ماهیهای دریاست. بابت سفیدی گوشت و خوشمزگی آن، ارزش دارد که پوست آن را جدا کرده و ان را بعد از پخت و پز سرو کرد.
این ماهی کتابی شکل، از تیره سنگسر ماهیان است و دارای پوستی نقره ای با فلس های درشت که به سرخی می زند. وزن تقریبی آن نیم تا پنج کیلو گرم و طول ان 25 تا 75سانتی متر است و رنگ ان در ناحیه پشت به رنگ طلای برنزی با سایه مایل به سبز است.
این ماهی در آب های ساحلی کشورهایی همچون ایران، عمان، هند، پاکستان، استرالیا، ژاپن و … تا عمق 60 متر زیست می کند و از سخت پوستان بخصوص خرچنگ و همچنین میگو و ماهی به عنوان تغذیه استفاده می کند. صید این ماهی بیشتر با قلاب، تله های ساحلی ، گرگور، تور ترال و انجام می شود.
نکته : ماهی سنگسر با گونه های سنگسر معمولی،سنگسر طلایی،سنگسر چهارخط و…. شناخته میشود و از لحاظ کیفی و قیمت تقریباً یکسان میباشد.
ماهی داهیر (خارو)
ماهی خارو از نوع ماهیان درجه 3 محسوب میشود و دارای استخوان و تیغ زیادی است ولی مزه گوشت فوق العاده ای دارد بندری ها به ویژه بوشهری هاعلاقه زیادی به این ماهی دارند و معتقدند هر چی ماهی استخوان بیشتری داشته باشه مزه بهتری دارد،ماهی خارو موجود در بازار زیر یک کیلو نسبت بهماهی های بزرگتر ارزان تر میباشد به این دلیل که ماهی بزرگتر استخوان بزرگتری دارد و راحت تر جدا میشوند.
وزن آن بین 250گرم تا5 کیلو گرم است.حداکثر طول ماهی 1متر و اندازه استاندارد 45سانتیمتر است.
بدن این ماهی طویل ، به شدت فشرده و مستطیلی شکل و شکم تیز است.چشمهای نسبتا کوچک دارد رنگ بدن در پشت آبی خیلی روشن و درپهلوهانقره ای میباشد دارای فلسهای خیلی کوچک که به سادگی و حتی با دست جدا میشود . دهانه های آبششی نسبتا وسیع ، پرده های آبششی جدا از هم و بدون قطعه رابط و خارهای آبششی کوتاه و پهن است.
یه نکته در مورد آبشش این ماهی وجود دارد و آن رنگ قهوه ای آبشش هاست و قرمز و صورتی نمی ماند و دلیل آن نچسبیدن پره های آبشش ها به سر ماهی میباشد.
ماهی خارو در آبهای ساحلی کم عمق فراوان دیده میشود و زیستگاه آن بسترهای گلی میباشد و در سراسر خلیج فارس و دریای عمان ، اقیانوس هند ، اقیانوس آرام ، مجمع الجزایر مالایا ، چین ، ژاپن ، دریاهای گرمسیر ی و معتدله دنیا وجود دارد.
این ماهی شکارچی قهار،درنده و حریص بوده و سایر ماهیان کوچک، سخت پوستان، نرمتنان را طعمه خود می سازد.
ماهی خارو جزء ماهیان تخمگذار است و از اواخر اردیبهشت ماه شروع به تخم ریزی نموده و این عمل تقریبا دوماه و تا تیرماه ادامه دارد.محل تخم ریزی این ماهی در منطقه بحر کانسر و جنوب غربی بالنگستان در استان بوشهر است.و بعد از تخم ریزی از تخم ها محافظت نمیکند.
صید این ماهی بوسیله ترال ،تور گوشگیر ، تور گردان و گرگور انجام میگیرد.
این ماهی غالبا در بازارها به صورت تازه ، شور، وخشک جهت فروش عرضه می شود .از ماهی خارو میتوان برای سرخ کردن، قلیه،کباب روی آتش و یا مانند ماهی تون و گُباب اول آن را آبپز کرده و گوشت را از استخوان ها جدا کر و برای پلوماهی، خوراک ماهی و یا دوپیازه ماهی استفاده کرد.
کسانی که از استخوان و تیغ زیاد موجود در ماهی خوششان نمی آید توصیه میشود از این ماهی استفاده نکنند.
ماهی دوولمی (یاراکودا)
ماهی دوولمی (یاراکودا) با نام فارسی ( کوتر ) که بومیان سواحل جنوبی با نام دوولمی و یا قُطر می شناسند،دارای گوشت لذیذ و خوراک عالی و مناسب برای صید ورزشی (قلاب و…)میباشد که به صورت تازه،یخ زده، خشک، شور یا دودی به بازار ارائه میشود.ماهی دوولمی را میتوان به صورت سرخ کردن، قلیه ماهی،کباب،پخارپز،و….استفاده کرد که معمولا بهترین روش پخت آن که خیلی خوب عمل می آید سرخ کردن ماهی است.
ماهی دوولمی (یاراکودا) ساکن مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری خلیج فلارس اقیانوسهای هند، اطلس، آرام و تقریبا در تمامی مناطق جنوب ایران یافت می شود و بیشتر ساکن آبهای ساحلی از سطح آب تاعمق 100 متری میباشد.طول آنها معمولا تا 1.8متر می رسد و گاه از این اندازه هم بزرگتر می شود.شکل ظاهری آن دارای بدن کشیده، نیمه استوانه ای، دوکی شکل با سر دراز و نوک دار دندان‌های تیز محکم و ترسناک در آرواره‌ها وجود دارد.بدن این ماهیان دراز و معمولاً کمی از دو پهلو فشرده‌است.دو باله پشتی کاملاً از هم جدا هستند.دم دو شاخه‌است و خارهای آبششی کوچک هستند یا وجود ندارند.طرح وشکل بدن آنها یک نوع حالت حد واسط جالب توجه بین شکل ماهیان شکاری انتظاری و شکارچیان فعال به حساب می‌آیند.
در حدود 20 گونه ماهی باراکودا در جهان شناخته شده است که از این میان 4 یا 5 گونه آن در آب های جنوب ایران زندگی می کنند.عبارتند از:
کوتر چشم‌درشت: پراکنش در سراسر خلیج فارس و دریای عمان
کوتر ساده : پراکنش در سراسر خلیج فارس و دریای عمان
کوتر دم زرد: پراکنش در سراسر خلیج فارس و دریای عمان
کوتر مواج : پراکنش در سراسر خلیج فارس و دریای عمان
(گونه دم زرد نسبتپراکنش در سراسر خلیج فارس و دریای عمان به گونه های دیگر دارای کیفیتی نسبتا بهتر ودر ازا آن قیمت بیشتر میباشد در حدود چند درصد)
ماهی دوولمی (باراکودا) در آبهای شفاف به طور فعال به اطراف شنا میکنند و غالباً به صورت دسته جمعی به جستجوی طعمه می‌پردازند.عموما به صورت گله ای زند گی می کنند و فقط انواع بزرگتر نظیرباراکودای بزرگ بصورت انفرادی زندگی می کنند.
گله های باراکودا معمولا بی خطر هستند, این گله با ماهیانی با طول 40 تا 90 ساتنتیمتر در سواحل جنوب به وفور یافت می شوند و طعمه های بسیار خوبی برای غواصانی هستند که با تفنتگ غواصی به شکار ماهی ها در زیر آب می روند. به محض ورود به آب غواص گله ی ماهی باراکودا پراکنده می شود و پس از مدتی در اطراف یا نزدیک او جمع می شوند و گاهی دایره وار به دور او می چرخند.
از میان گونه های ماهی باراکودا , باراکودای بزرگ در دنیا به عنوان یک گونه ی خطرناک برای انسان معرفی شده است که با طول 8/1 تا 4/2 و دندان های بسیار تیز و برنده و آرئواره های قدرتمند,بسیار خطرناک می باشد. این ماهی بصورت انفرادی زندگی وشکار می کند و عموما ماهیان کوچکتر از خود را صید می کند و در میان صخره ها و نواحی مرجانی و در آبهای گرم زندگی می کنند.
ماهی زبان
ماهی زبان با نام علمی(Cynoglossidae) یکی دیگر از ماهی های خوش مزه جنوب کشور محسوب میشود.دارای گوشت نازک و لذیذ و برای سرخ کردن در حد سوخاری شدن بسیار مناسب میباشد.قبل از سرخ کردن بهتره پوست قسمتی که قرمز یا صورتی است را جدا و قسمت سفید، فقط پولکهایش را بگیرید.اگر مایل به خرید این ماهی هستید بهتر است بدانید بخاطر وزن کم ماهی،در یک کیلوگرم تعداد ماهی زبان به 10 تا 15عدد میرسد.
ماهی زبان طرفداران خاص خودش را دارد و افرادی که دنبال ماهی گوشتی و لخُم هستتند توصیه میشود از این ماهی استفاده نکنند.
این گونه در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری(خلیج فارس،دریای عمان)طول ساحل پراکنش گسترده ای دارد و مصب ها و مناطق ساحلی به عنوان زیستگاه های مهمی برای بیشتر گونه های کفشک ماهی معرفی شده است.
بیشتردر آب های کم عمق و خورها دیده میشود و طول آن بین 15 تا 50 سانتی متر و وزن بین 50 تا 150 گرم میرسد.صید آنها از ترال کفروب و رشته قلاب های طویل صورت میگیرد.
ماهی حُمبرو، حُمرا، گوازیم
ماهی حُمبرو، حُمرا، گوازیم با نام علمی (Nemipterus japonicus) یکی از ماهی های خوش مزه جنوب است که بخاطر بوی تند آن طرفداران خاص خودش را دارد البته این بوی تند با مزاق همه جور نیست و به همین دلیل از این ماهی زیاد استفاده نمیکنند. تفاوت زیادی با ماهی سرخو دارد و به دلیل اینکه این ماهی به رنگ قرمز مایل به صورتی است به اشتباه به عنوان ماهی سرخو به فروش میرسد. وزن ماهی بین 100تا600 گرم و اندازه آن حداکثر به 30 سانتی متر میرسد. این ماهی دارای گوشت خوش طعم و خوبی است ولی دارای تیغ هایی در زیر شکم خود میباشد که موقع پختن و برای استفاده میتوان براحتی از گوشت ماهی جدا کرد. بهترین نحوه استفاده از این ماهی سرخ کردن آن است و توصیه میشود برای غذایی دیگر استفاده نشود.
تخم ریزی در این گونه طولانی بـوده و از نـوع چند مرحله ای است. زمان تخم ریزی دارای دو پیک بهاره و پاییزه اسـت کـه پیـک اصـلی در بهار و دومین پیک با شدت کمتر در پاییز می باشد. میزان ذخایر این ماهی طی سـال هـای اخیـر در خلـیج فـارس و دریای عمان افزایش یافته و جزو ده گونـه غالـب محـیط آبی محسوب میگردد.
نحوه صید این ماهی به وسیله تور و سنتی میباشد و به صورت تازه و منجمد وارد بازار میشود.
ماهی سکن(سوکلّا)
ماهی سکن(سوکلّا) که نام علمی آن Rachycentron canadum است در آب های دریایی گرمسیر و نیمه گرمسیر(خلیج فارس،دریای عمان،اقیانوس هند و….)به غیر از مرکز و شرق اقیانوس آرام پراکنش جهانی دارد در سواحل ایران خلیج فارس دارای سه جمعیت هرمزگان،بوشهر،چابهارمیباشد.این نوع ماهی به طور منفرد زندگی می کند و تنها در زمان تخم ریزی به صورت گروه در می آیند. ساکن آب های شور و در عمق 0 تا 1200متر حضور دارند.آنها گاهی برای تغذیه به خورها و منگروها مراجعه می کنند. ماهی
سکن که شناگر سریع و فعالی به شمار می رود بیشتر از خرچنگ، اسکویید و ماهی ها تغذیه می کند و گاهی به تعقیب کوسه ها و لاکپشت ها می پردازد تا از بقایای غذای آنها تغذیه کند. این ماهی بسیار کنجکاو است و از قایق ها چندان نمی هراسد.
شکل ظاهری این ماهی دارای بدن کشیده و سر پهن و فشرده است. فلسها کوچک و در پوست ضخیم جایگزین شده اند. رنگ بدن در ناحیه پشتی قهوه ای تیره و در طرفین کم رنگ تر و در ناحیه زیر شکم سفید میباشد.
طول ماهی سکن می تواند به 2 متر و وزن آن به 70 کیلو برسد. معمولا ماهی سکن بیشتر از 10 کیلو را به صورت قطعه شده وکیلویی (سر و دم را جدا و شکم ماهی را خالی میکنن) به مصرف کننده میدهند.
گوشت لُخم (به گویش محلی لُپ) و بی خار از ویژگی های خوب این ماهی محسوب میشود.رنگ گوشت سکن سفید و دارای چربی و امگا3 بالایی میباشد.موارد استفاده این ماهی در سرخ کردن، قلیه ماهی، کبابی، بخارپز.شامی ماهی،سوخاری،کتلت ماهی و…مناسب است.
این ماهی با تور و صید ورزشی (قلاب) صید میشود.
ماهی شانک(سی باس)
ماهی شانک(سی باس)با نام محلی شعوم (گویش بوشهری) از گونه های مهم وتجارتی خلیج فارس محسوب میشود.این ماهی دارای گوشت سفید و بدون تیغ و مناسب برای انواع پخت غذا با ماهی(سرخ کردن،قلیه ماهی، ته چین، کبابی،دودی،بخارپز،شامی ماهی، و…) میباشد.و با توجه با طعم و خوشمزه گی ماهی و اندازه مناسب آن به رستوران ها ، بیمارستانها و سازمان های دولتی توصیه میشود از این ماهی استفاده کنند. این گونه با ارزش غذایی بالا به صورت تازه و منجد روانه بازار میشود.
ماهی شانک در دو گونه زرد باله و دونواری از جمله ماهیان خلیج فارس و دریای عمان که در مناطق ساحلی و گرمسیری و معتدل ساکن هستند ماهی شانک زرد باله از نظر پراکنش ، عمق زیست و انطباق با دیگر شرایط زیستی دارای توانای سازگاری وسیعی است.چنانکه در تمام پهنای خلیج فارس ،خورها ، مصبها،و …. یافت میشود.ماهیان بالغ به صورت منفرد و در آب های عمیق زندگی میکنند ولی ماهی های جوان تر به صورت جمعی و بیشتر در خورها هستند.که به صورت دسته جات کوچک از ساحل به آب های عمیق مهاجرت میکنند و معمولا در آب های کم عمق ساحلی تا عمق 50متر در بستر های شنی و گلی ساکن هستند.این گونه در رودخانه ها جنوب هم یافت میشود ولی نسبت به گونه دریایی جثه کوچکتری دارند.
ماهی شانک ارزش غذایی و بازارپسندی خوبی برخوردار و بسیار خوش خوراک و صید خوبی دارد وسایل صید این ماهی عبارتند از گرگور،تور ترال و قلاب که بیشترین صید آن با تور ترال گزارش شده است البته با توجه به گزارشات ذخایر این گونه روبه کاهش است. زمان تخم ریزی آنها از دی ماه شروع میشود و تا فروردین ادامه دارد اوج تخم ریزی در بهمن ها میباشد. اندازه این ماهی حداکثر به 40 سانتی متر (اندازه استاندارد20سانتی متر)و وزن آن ها بین 200گرم تا 1200 گرم میرسد.جزء ماهی های گوشتخوارند و ازماهی ، نرمتنان، کرمها، سخت پوستان تغذیه میکند و یک ماهی خوب برای صید ورزشی است
شک ظاهری : بدن مرتفع و فشرده ، بر روی چشم ها یک برآمدگی مشخص وجود دارد رنگ بدن خاکستری مایل به سفید ،باله های شکمی و مخرجی متمایل به سفید با هاله زرد و باله دمی زرد رنگ میباشد.
ماهی شیر
ماهی شیر (شیر ماهی) با نام علمی scomberomorus commerson ، در آبهای نواحی مجاور ساحل وپلاژیک ها زندگی می کند و اعماق 10 تا 75 متری را به همه عمق ها ترجیح می دهد.
ماهی شیر یکی از پر فروش ماهی جنوب می باشد.که دارای گوشت بسیار لذیذ لخم(بدون خار، تیغ) و بدون پولک است پولک های ماهی شیر آنقدر ظریف است که بعد صید روی بدن آن پولکی نمی بینید،این ماهی در بین مردم جنوب و کل کشور طرفداران زیادی دارد به دلیل خوش طمع بودن و بدون تیغ بودن آن باعت جلب نظر تمام مردم به سمت خود شده است. صید شیر ماهی کوچک توسط ترال های میگو و و نمونه های بزرگ آن توسط ریسه های قلاب صید می شود البته این ماهی را هم می توان با روش صید ورزشی که رایج است هم انجام داد.
این ماهی از میگو و ماهی های کوچک تغذیه می کند. بدن این ماهی کشیده و دوکی شکل می باشد. رنگ قسمت پشت و کمر ماهی خاکستری رنگین کمانی ،پهلوها نقره ای با انعکاس رنگ های آبی با نوارهای عمودی مواج و نازک متعددی می باشد.
ماهی شیر در سراسر خلیج فارس و دریای عمان پراکنش وسیعی دارد، و در دریای بنگال،دریای سرخ، دریای چین ، خلیج عدن ، اقیانوس آرام و اقیانوس هند نیز یافته می شود.اندازه این ماهی از 55 سانتیمتر شروع می شودو 240 سانتیمتر نیز حداکثر انداره آن می باشد.
از ماهی شیر در پخت غذاهای قلیه ماهی ،ماهی سرخ شده ،کباب شده،بخارپز و… می توان استفاده کنید،برای استفاده به صورت سرخ شده بهتر از فیله های نازک استفاده کنین که در هنگام سرخ کردن ماهی مغز پخت شود.
بهترین روش برای زدودن بوی زخم ماهی مزه دار کردن آن است. یکی از رایجترین راه ها آغشته کردن ماهی به مخلوطی پودری شامل زعفران زرچوبه پودر سیر نمک و فلفل سیاه به تنهایی یا به همراه آرد سفید است.
شما می توانید به جای طعم دار کردن ماهی روغن آن را مزه دار کنید. به این صورت که پس از داغ شدن روغن درون ماهی تابه ورقه هایی از زنجبیل تازه و یا نصف قاشق چای خوری از پودر آن را درون روغن ریخته و سپس ماهی را درون آن سرخ کنید.
قلیه ماهی یک غذای محلی خوشمزه است که می شود با ماهی شیردرست کرد . قلیه ماهی به علت دارا بودن سبزی و سیر، غذایی خوش طعم و خوش رنگی است. این غدا دارای مزه ترشی است که خوشمزگی آن را دو برابرمی کند ، ترشی قلیه ماهی به علت تمر هندی استفاده در آن می باشد.
ماهی صبیتی
ماهی صبیتی با نام علمی (Sparidentex hasta) شناخته و ارزش بالای گوشت ، کیفیت عالی و تیغ کم از مزایای ممتاز این ماهی محسوب میشود. این ماهی پر گوشت، برای قلیه ماهی، سرخ کردن و وزن های زیر یک کیلو برای شکم پر بسیار مناسب و رنگ گوشت آن سفید و لطیف است.
ماهی صبیتی بومی خلیچ فارس،غرب اقیانوس هند و سواحل هند است. زیستگاه آن از آب های ساحلی تا اعماق آب بوده و گزارش شده که در بیشتر ماه های سال در خوریات حضور دارد و بیشتر از بی مهرگان و سخت پوستان تغذیه می کند. اندازه آن بین 20 تا 150 سانتی متر و وزن آن از 500 گرم تا 10 کیلو گرم میرسد.
ماهی صبیتی برای صید ورزشی یک گونه دوست داشتنی بین مردم جنوب مشهور است.اگر مایل به صید این ماهی هستین بهترین زمان صید صبح زود ، غروب و شب میباشد به دلیل زندگی در ساحل بسیار زیرک و باهوش است برای همین در هوای تاریک راحت تر صید میشود.صید آن غالباً با قلاب،گرگور و گاهاً با تور هم صورت میگیرد.
رنگ این ماهی نقره ای است تمام فلس ها در وسط تیره هستند باله پشتی خاکستری وحاشیه سیاه،باله دمی سیاه خاکستری،باله مخرجی خاکستری،وباله سینه ای وشکمی کمی گوشتی رنگ است.
ماهی چمن
ماهی چمن با نام علمی(Lutjanus malabaricus) متعلق به خانوده سرخو ماهیان است. و از لحاظ ظاهر،گوشت،طعم و مزه به ماهی سرخو شباهت دارد.این ماهی در آبهای ساحلی با بستر های سخت مرجانی و سنگی شنی تا عمق 100 مترمی باشد. از بی مهرگان کف زی تغذیه می نماید. و توسط ترال کف،گرگور و قلاب دستی صید می گردد.
ماهی کفشک
ماهی کفشک با نام علمی(soleidae) ظاهری شگفت انگیز و عجیب دارد طوری که هنگام تولد چشم های کفشک در دو طرف سرش قرار دارد اما پس از مدتی به یک طرف مایل میشود و به تدریج یکی از چشم هایش به طرف چشم دیگر حرکت میکند.این ماهی خود را به رنگ محیط اطرافش در می آورد نکته جالب تغییر رنگ کفشک ماهی،بستگی به چیزی دارد که چشمش میبیند.
ماهی کفشک دارای گوشتی سفید،فوق العاده خوش مزه و مخصوص سرخ کردن در حدی که به صورت سوخاری شود.البته برای موارد دیگر هم استفاده میشود.
عمدتاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از جمله خلیج فارس،دریای عمان و در محل هایی که بسترهایی نرم وجود دارد یافت میشوند با توجه به اینکه خلیج فارس دارای تراکم بالایی از موجودات بنتیک است بنابراین شرایط زیستی بسیار مناسبی برای این ماهیان وجود دارد.این ماهی بصورت کف زی و با قدرت استتار و عمدتاً در اعماق 10 تا 200 متری زندگی میکند. تغذیه آنها از بی مهرگان و موجودات کف زی میباشد. و صید آن ها با ترال کف روب و تور گردان ساحلی امکان پذیر است.
این ماهی بدنی تیره دارد و عرض آن بین ۱۲ تا ۲۸ سانتیمتر است.
ماهی گیدر(گُباب،تن زرد باله)
ماهی گیدر(گُباب،تن زرد باله)
ماهی گیدر مرغوب ترین گونه خانواده تن ماهیان است که با نام علمی(Thunnus albacares) بیشترین استفاده را برای کنسرو ماهی(تن ماهی) دارد از این رو ارزش اقتصادی بالایی دارد و دارای گوشتی تقریبا سفت،لُخم، بدون تیغ به رنگ سفید مایل به صورتی میباشد.در صورت خریدن ماهی گیدر برای استفاده در منزل شما میتوانید ماهی را آبپز کرده و براحتی گوشت آن را جدا کنید این ماهی ضایعات کمی دارد و با این کار مقدار زیادی گوشت ماهی در اختیار دارید که میتوانید یک خوراک ماهی خوش مزه و سالم درست کنید.همانطور که گفته شد اکثراً از این ماهی برای کنسرو استفاده میکنند ولی شما میتوانید برای پلو ماهی،دوپیازه و کباب ماهی استفاده کنید(توصیه میشود به دلیل سفتی گوشت برای سرخ کردن استفاده نشود)
ماهی گیدر یکی ارزشمندترین آبزیان جهان است،سالهاست صیادان از ذخائر عظیم آن در اقیانوس آرام، هند،اطلس،آبهای خلیج فارس و دریای عمان، از اروند تا گواتر و آبهای دور از ساحل و در تمام دریاهای گرم جهان به غیر از دریای مدیترانه استفاده میکنند.در حال حاضر جمعیت ماهی گیدر دریای عمان از نظر کمی بالاترین میزان صید را در پهنه آبهای جنوبی کشور به خود اختصاص داده است.صید این گونه در آبهای ایران، با ابزارهای متفاوتی ازجمله قلاب و گوشگیر سطح در بخش سنتی و تورپیاله ای و رشته قلابهای طویل در بخش صنعتی صورت میگیرد.
این نوع ماهی بدن بزرگ و کشیده، دوکی شکل و به طور نا محسوس از دو طرف فشرده‌است از مشخصه‌های آن باله‌ها و پره‌های زردرنگ آنها در وسط و نزدیک دم آن‌هاست. خط آبی تیره بلندی از جلو تا نزدیک دم آنها کشیده شده‌است،اندازه این ماهی حداکثر به ۱۹۵ سانمتیمتر میرسد که اندازه معمول آن 120 سانتی متر است.
به خاطر رو به انقراض بودن ماهی آبی باله جنوبی امروزه از گیدر به عنوان جایگزینی برای این ماهی استفاده میشود.
پرستو ماهی
پرستو ماهی با نام علمی (Trachinotus mookalee) یکی دیگر از ماهی های لذیذ و خوش خوراک جنوب است که شباهت زیادی به حلوا سفید(زبیدی) دارد.تفاوتی که پرستو ماهی را از حلوا سفید متمایز میکند زرد رنگ بودن باله مخرجی آن است البته همین زردی هم بعد از چند روز منجمد کردن ماهی از بین میرود و برای افرادی که ماهی شناس قهاری نیستن تشخیص آن با حلوا سفید که خیلی گران تر از پرستو ماهی است سخت میشود.
این آبزی گوشت لذیذ و لطیفی دارد که برای سرخ کردن و قلیه ماهی مناسب است.معمولا وزن آن بین 300 گرم تا 3 کیلو گرم و اندازه آن 20 تا 60 سانتیمتر میرسد. اگر ماهی خریداری شده شما وزنی زیر یک کیلو داشت لازم نیست پوست ماهی را بگیرید ولی در صورتی که وزن آن بالای یک کیلو گرم باشد بهتر است پوست ماهی را گرفته و سرخ کنید تا خوراک ماهی لذیذتری میل کنید درصورتی که در نظر دارید از پرستو ماهی برای قلیه استفاده کنید میتوانید برش ماهی را از زیر شکم انجام دهید و شکمش را خالی کنید و پس از تمیز کردن ماهی، برش ها را به صورت عرضی با طول حدودا 6 سانتی انجام دهید تا موقع پخت وا نرود.
سراسر خلیج فارس ، دریای عمان، آب های گرمسیری و معتدله میتوان پرستو ماهی را یافت و معمولا در آبهای ساحلی و مصبها و آبهای دریایی دور از ساحل زندگی میکنند.این آبزی به طور معمول گوشتخواراست و جزء ماهی های درنده محسوب میشود.که توسط صیادان به وسیله ترال،گیل نت و هندلاین صید میشود و به صورت تازه و منجمد وارد بازار میشود.
در ماهی بدن بیضی و فشرده و در بالغین بزرگ ،رنگ سر و بدن عموما نقره‌ای، پشت خاکستری متمایل به سبز تا آبی ،شکم کمرنگتر ،باله مخرجی زرد است و دارای دو باله پشتی مجزا بوده که باله پشتی اول شامل ۶ خار ، باله پشتی دوم با یک خار و باله مخرجی ۲ خار مجزا دارد.باله مخرجی داسی شکل، فاقد بالچه و باله دمی دوشاخه است.
.
خرچنگ خوراکی خلیج فارس(سینگو)
خرچنگ خوراکی خلیج فارس(سینگو)
خلیج فارس از لحاظ دارا بودن انوع گوناگون بی مهرگان،ماهی ها و سایر جانوران دریایی، یکی از غنی ترین دریاهای جهان محسوب می شود. همچنین جانوران دریایی دیگر مانندمیگو، انواع خرچنگ ها و لاک پشت های بزرگ در خلیج فارس صید و صادر می گردد.
در میان سخت پوستان، دو گروه از خرچنگ ها به عنوان منبع مهم غذایی محسوب می شوند، گروه براکیورایا خرچنگ های حقیقی که خرچنگ های شناگر وابسته به خانواده پورتونیده از این گروه بوده که از لحاظ اکولوژیکی و به عنوان یکی از حلقه های اصلی چرخه حیات در دریاها، در قسمت های زیادی از آب های ساحلی حائز اهمیت می باشند خرچنگ های خانواده پورتونیده به خرچنگ های شناگر معروفند که علت آن ظاهر پدال مانند پای پنجم آن ها بوده که شرایط شناگری را در آن ها تسهیل کرده است. گونه خرچنگ شناگر آبی که به سینگو (Singo)معروف است، یکی از مهم ترین گونه های متعلق به این خانواده می باشدکه از نظر تغذیه انسانی و تأثیر آن بر وضعیت اقتصادی جوامع وابسته، حائز اهمیت می باشد.
خرچنگ های این خانواده به دلیل گوشت بازار پسندشان، روز به روز بیشتر مورد توجه واقع شده و میزان صید و پرورش آن ها در جهان رو به افزایش می باشد در ایران نیز از انواع خرچنگ های خوراکی بوده و در بسیاری از سواحل شنیخلیج فارس به وفور یافت می شوند با این وجود، تاکنون برنامه ریزی ویژه ای، جهت صید و تکثیر این گونه مهم اقتصادی صورت نگرفته است.
نکته : خرچنگ در اسلام و فقه شیعه حرام گوشت میباشد و فقط برای افراد و کشورهای غیر اسلامی صادر میگردد.
لابستر(شاه میگو) جزو محصولاتی است که بیشتر اوقات برای صادرات به دیگر کشور ها مورد استفاده قرار می گیرد، چرا که هم قیمت بالایی دارد و هم نسبت به سایر گونه ها کمتر است و مشتریان بین المللی قیمت قابل توجهی بابت ان می پردازند.
لابستر یا شاه میگوی آب شور یکی از انواع گونه های مهم جانوری در دریاها و اقیانوس‌هاست که به دلیل کشف اهمیت و ارزش غذایی آن از زمان‌های گذشته مورد توجه آدمی بوده است. لابسترها گروهی از سخت پوستان از شاخه بندپایان و راسته ده پایان هستند که اعضای آنها فقط قادر به زیست در آب شور دریاها و اقیانوس‌ها می باشند. این جانداران از جنوب ناحیه قطبی تا ناحیه معتدله پراکنش داشته ولی تنوع و فراوانی گونه‌ای آنها در مناطق گرمسیری از دیگر نقاط بیشتر است.
در آسیا لابستر در میان غذاهای دریایی جایگاه ویژه‌ای داشته و در برخی کشورها مانند چین، ویتنام و اندونزی بازار خوبی دارد.نظر به استقبال بازار مصرف این ماده غذایی در آسیا، اهمیت آن در صنایع دیگر مانند داروسازی، آرایشی- بهداشتی و غیره و نیز پتانسیل کشور در تأمین احتیاجات پرورشی این گونه جانوری، پرورش و تولید تجاری آن به منظور صادرات، کارآفرینی و ایجاد مشاغل جدید و ارز آوری برای کشور امری قابل توجه است.
نکته : لابستر(شاه میگو) در اسلام و فقه شیعه حرام گوشت میباشد و فقط برای افراد و کشورهای غیر اسلامی صادر میگردد.
ماهی مرکب(خساک،عنکاس،هشت پا)
ماهی مرکب(خساک،عنکاس،هشت پا)
ماهی مرکب در بین ساحل نشینان جنوب به خساک معروف است و به دلیل حرام گوشت بودن بیشتر برای صادرات استفاده میشود.
ماهی مرکب یکی از ماهیان بی مهره خلیج فارس می باشد که هر ساله صد ها تن از این ماهی ارزشمند توسط صیادان صید و بعد از عمل آوری در شرکت های فرآوری بصورت کامل یا فیله شده به کشورهای دور یا نزدیک صادر می شود . در استان هرمزگان فصل صید این ماهی از بهمن ماه هر سال شروع و تا اردیبهشت ماه سال بعد ادامه دارد و به عنوان یکی از محصولات غیر نفتی علاوه بر اشتغال زایی ، فرآوری وصادرات آن باعث ارز آوری می شود.
نکته : ماهی مرکب در اسلام و فقه شیعه حرام گوشت میباشد و فقط برای افراد و کشورهای غیر اسلامی صادر میگردد.
مار ماهی
مار ماهی از آبزیان آب شور خلیج فارس است که در کشور ما و در میان مردم ما مصارف خوراکی ندارد اما یکی از گزینه های بسیار پر طرفدار برای ورود به بازارهای خارجی صادراتی کشورهای همسایه و علی الخصوص کشورهای آسیای شرقی می باشد.
این ماهی ویژه را می توان در جنوب کشور و در خلیج فارس و دریای عمان به وفور یافت.
مار ماهی از بازار تقاضای بسیار مطلوبی برخوردار می باشد و همین امر هم موجب شده است که این گونه همواره دارای ارزش تجاری اقتصادی بالایی باشد.
نکته : مار ماهی در اسلام و فقه شیعه حرام گوشت میباشد و فقط برای افراد و کشورهای غیر اسلامی صادر میگردد.
ماهی یال اسبی
ماهی یال اسبی (Trichiurus lepturus) یکی از مهمترین ذخایر آبزیان خلیج فارس و دریای عمان می باشد. به علت نداشتن فلس مصرف داخلی ندارد و به منظور استفاده صنعتی و خوراکی به کشورهای چین، کره، ژاپن و دیگر کشورهای جنوب شرقی آسیا صادر می شود.
ذخایر ماهی یال اسبی یکی از مهمترین منابع پروتئین دریایی هستند که در تمام آبهای گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان پراکنش دارند و خلیج فارس و دریای عمان هم از این قاعده مستثنی نیست.
فصل صیداین ماهی که زیستگاه و صید گاه آن در استان بوشهر و منطقه مطاف شهرستان دیراست از اردیبهشت ماه شروع می شود و تا شهریور ماه ادامه دارد.
ماهی یال اسبی سر بزرگ ، فراوانترین گونه این خانواده در خلیج فارس و دریای عمان است و منابع عمده این ماهی در اعماق 20 تا 100 متری سطح دریا یافت می شود.
نکته : ماهی یال اسبی در اسلام و فقه شیعه حرام گوشت میباشد و فقط برای افراد و کشورهای غیر اسلامی صادر میگردد.
به طور معمول ماهی کوسه مصرف داخلی چندانی ندارد. اما کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا بازار مصرف بسیار خوب و پر پتانسیلی برای عرضه این ماهی دارند. این ماهی خواهان بسیار زیادی در این کشورها دارد که گوشت آن را به صورت فیله درآورده و به بازارهای مصرف خرد عرضه می کنند. لذا برای صادرات این ماهی به شرق آسیا فرصت های اقتصادی بسیار خوبی نهفته است که لازم است از این فرصت های ویژه استفاده نمود
کیفیت بسیار بالای گوشت آن باعث شده تا کشورهای شرق و جنوب شرقی آسیا نسبت به مصرف این ماهی علاقه ی بسیار زایدالوصفی نشان دهند و این امر باعث شده تا صیدهای ناخواسته ی کوسه های جنوب کشور نیز به هدر نرود و از طریق صادرات به کشورهای متقاضی، سهم عمده ای در صادرات آبزیان به خارج از کشور ایفا نماید.
ماهی شورت
بدن ماهی شورت نقره ای با اثرات تیره در پهلوهاست. دارای 11 تا 12 شعاع در باله پشتی است. ماهی شورت بیشتر در شن و یا روی شن و در کنار دریا زندگی می کند.
ین ماهی در اندازه های کوچک تا متوسط در آبهای ساحلی تا شنی ،مصب ها وقسمت هائی که آب دریا و رود خانه در حالت مد می باشد زندگی میکنند .نوع ماهی کف زی هستند ودارای سرعت شنای کند نسبت به سایر ماهی ها هستند .صید این ماهی در منطقه بندر گناوه واطراف بیشتر در سواحل شنی توسط قلاب و کاسه ،تورهای محاصره ای مثل کاروف(کرف)و یا پرتابی و... انجام میگیرد .
مصرف عمده این ماهی برای کباب بوده تا جائیکه بعضی از ساحلنشینان از نوع کوچک آن بیشتر استقبال میکنند..پس از تمیز کردن ماهی در روغن کباب کرده وبدون جدا کردن استخوان های کمری وحتی شاید سر،آن را مصرف می کنند..
این ماهی تخمگذار است وفقط یکبار در سال تخم ریزی میکند و زمان تخم ریزی آن در فصل بهار و فروردین ماه در بالاترین حد است .این ماهی تخم های خود را در خورها ونواحلی ساحلی رها می کند.
کر( میش ماهی )
کر( میش ماهی ): ماهی درشت و بزرگی است، رنگ شکم آن تقریباً کاهی سفید و سرش بزرگ است، پولکهای نسبتاً پهنی داشته و در پشت قهوه ای رنگ و در ناحیه شکم سفید متمایل به زرد می باشد.
یش ماهی از خانواده ی شوریده ماهیان است و یکی از ماهی های درجه یک دریای جنوب به شمار می رود.
یکی از پرطرفدارترین ماهیان بندر آبادان می باشد که در اندازه های کوچک آن برای سرخ کردنی استفاده
می کنند و در اندازه و وزن های بزرگتر که بصورت تیکه ای یا فیله شده بفروش می رسد را برای قلیه
مصرف می نمایند و اگر شما از یک آبادانی بپرسید چه ماهی برای قلیه بهتر است اول اسم میش ماهی
را به شما می گوید.
میش ماهی در هنگام پاک شدن ضایعات زیادی نداشته و از هر کیلوی این ماهی در نهایت 200 گرم ضایعات است که دور ریخته می شود .
میش ماهی برای سرخ کردنی و قلیه مناسب می باشد.گوشت بی تیغ و لخم این ماهی
لذیذ است و کمتر کسی پیدا می شود که بعد از یکبار استفاده و میل نمودن از میش ماهی ،
این ماهی خوشمزه را در سبد غذائی خود قرار ندهد.
خانوادهی شورید ه ماهیان شامل ماهی های زیر می شود:
گاریز (کفال )
گاریز (کفال ): ماهی کوچکی است به اندازه 10 تا 15 سانتیمتر یا بیشتر به وسیله مشتا Moushta یا حدر (Hadr) صید می شود.
ماهی طلال
ماهی طلال که از طعم و مزه خوبی برخوردار است ماهی محبوب هرمزگانی هاست .
این ماهی جزو خانواده تن ماهیان است که از نظر گروه های زیستی جز سطح زیان درشت محسوب می شود.
صید ماهی طلال هرسال از اواخر پائیز تا پایان زمستان است .
معاون صید اداره کل شیلات هرمزگان گفت : گوشت ماهی طلال به علت برخورداری از طعم عالی در صنایع کنسرو سازی در کشورهای دیگر استفاده می شود اما در ایران به صورت تازه استفاده می شود و فرآوری ندارد .
بارانی افزود : این ماهی به صورت سرخ شده ،برشته شده ،قلیه و کتلت ماهی استفاده می شود.
ماهی مومغ ( ساردین )
ماهی مومغ ( ساردین )
